काठमाडौं, २ चैत्र – नेपालमा चिसो मौसम सकिएर वसन्त ऋतु लागेसँगै राजनीतिक माहोल पनि तातिन थालेको छ । गणतन्त्रको पक्षधर दलहरू र राजावादी समूहहरूले आ-आफ्ना रणनीतिहरू तय गर्दै आन्दोलनको तयारी गरिरहेका छन् । विशेषगरी, फागुन २५ गतेका दिन पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहको स्वागतमा हजारौं मानिस सडकमा उत्रिएपछि राजनीतिक सरगर्मी बढेको छ ।
पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहको बढ्दो सक्रियताले राजावादी समूहहरूलाई हौस्याएको छ । राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) ले राष्ट्र, धर्म, संस्कृतिको रक्षा तथा स्वाभिमानी नेपाल निर्माणका लागि चैत १ गतेदेखि चरणबद्ध आन्दोलन सुरु गर्ने घोषणा गरिसकेको छ । त्यस्तै, मेडिकल व्यवसायी दुर्गा प्रसाईं नेतृत्वको समूह पनि सनातन हिन्दूराष्ट्र तथा राजतन्त्र पुनःस्थापना गर्न निरन्तर सडक संघर्षमा रहेको छ । हिन्दूवादी संघ-संगठनहरूले पनि लगातार आन्दोलनको घोषणा गर्दै आएका छन्। राप्रपा नेपालले समेत चैत महिनामा आन्दोलन गर्ने निर्णय गरिसकेको छ ।
राजावादीहरूको बढ्दो सक्रियताले गणतन्त्र पक्षधर दलहरूलाई सतर्क बनाएको छ । नेकपा (माओवादी केन्द्र) सहित चार दलीय समाजवादी मोर्चाले चैत १५ गते काठमाडौंमा बृहत् विरोधसभा गर्ने घोषणा गरेको छ। मोर्चाले राजतन्त्र पुनःस्थापना गर्ने प्रयासलाई षड्यन्त्रको संज्ञा दिँदै त्यसको प्रतिरोध सदन र सडक दुवैबाट गर्ने निर्णय लिएको छ । मोर्चाका नेताहरूले गणतन्त्रप्रति जनताको समर्थन कायमै रहेको दाबी गर्दै राजावादी शक्तिहरूलाई रोक्न सबै लोकतान्त्रिक शक्तिहरू एकजुट हुनुपर्ने बताएका छन् ।
नेपालको इतिहासमा चैत महिनाले महत्वपूर्ण राजनीतिक घटनाहरूको साक्षी रहँदै आएको छ । २०३५ साल चैतमा सुरु भएको विद्यार्थी आन्दोलनले पञ्चायती व्यवस्थाका विरुद्ध जनमत संग्रह गराउन बाध्य बनाएको थियो । २०४६ साल फागुनदेखि सुरु भएको संयुक्त जनआन्दोलन चैत महिनामा उत्कर्षमा पुगेर बहुदलीय व्यवस्था पुनःस्थापना गर्न सफल भएको थियो । २०६२ साल चैत २४ गतेदेखि सुरु भएको जनआन्दोलनले २४० वर्ष पुरानो राजतन्त्रलाई अन्त्य गरी गणतन्त्र स्थापना गर्ने दिशामा देशलाई अघि बढाएको थियो ।
राजनीतिक रूपमा संवेदनशील यस्ता घटनाक्रमले नेपालमा फेरि अस्थिरता निम्त्याउने संकेत देखिएका छन् । एकातर्फ राजावादीहरू आफ्नो शक्ति प्रदर्शन गर्दै छन् भने अर्कातर्फ गणतन्त्र पक्षधर दलहरू सशक्त प्रतिरोधको तयारीमा छन् । नेपालका राजनीतिक दलहरूबीचको यो तानातानले जनताको ध्यान तानिरहेको छ । आगामी दिनमा यी आन्दोलनहरूले कुन मोड लिन्छन् भन्ने हेर्न बाँकी छ । तर, इतिहास हेर्दा चैत महिनाले सधैं परिवर्तनको संकेत दिएको देखिन्छ ।
समाजवादी मोर्चाले जनसभा गर्ने
चार दलीय समाजवादी मोर्चाले चैत १५ गते काठमाडौंमा बृहत् जनसभा आयोजना गर्ने भएको छ ।शुक्रबार बसेको मोर्चाको बैठकले जनसभालाई भव्य बनाउने निर्णय गरेको नेकपा नेता खड्गबहादुर विश्वकर्माले जानकारी दिए । उनका अनुसार देशको पछिल्लो राजनीतिक परिस्थिति जटिल बन्दै गएकाले मोर्चाले विरोधसभा आवश्यक रहेको निष्कर्ष निकालेको छ । ‘राजनीतिक परिदृश्य एकपछि अर्को गर्दै जटिल बन्दै गएको छ । जनताको अधिकार र लोकतान्त्रिक मूल्य-मान्यतामाथि चुनौती आइरहेकाले संघर्ष अपरिहार्य छ,’ उनले ने ।
मोर्चाले तीन मुख्य विषयमा राजावादी शक्तिबाट खतरा रहेको आकलन गर्दै चैत १५ गतेको जनसभा निर्णायक बनाउने तयारी गरिरहेको छ। ‘हजारौँको सहभागिता सुनिश्चित गर्न हामी व्यापक तयारी गर्दैछौँ,’ विश्वकर्माले थपे ।
सत्ताधारी असक्षम
नेकपा (एकीकृत समाजवादी)ले सत्तारूढ दलहरूलाई असक्षम ठहर गर्दै देशलाई संकटतर्फ धकेलिएको आरोप लगाएको छ । आइतबार काठमाडौंमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा पार्टीका महासचिव घनश्याम भुसालले सरकारको नालायकीका कारण सडक पपुलिष्ट प्रवृत्तिको प्रभाव बढ्दै गएको बताए । ‘सत्ता केन्द्रित सत्ताधारीहरू नालायक बन्दै गएका छन्, जसको प्रत्यक्ष असर सडकमा देखिन थालेको छ,’ भुसालले भने ।
पार्टीले आगामी दुई महिनासम्म विभिन्न चरणमा आन्दोलन गर्ने घोषणा गरेको छ । महासचिव भुसालका अनुसार आन्दोलन बेरोजगारी, कुशासन तथा सत्ताको गलत अभ्यासविरुद्धको क्रान्तिकारी पहलकदमी हुनेछ । साथै, यसले समाजवादी व्यवस्था स्थापनाका लागि क्रान्तिकारी शक्तिहरूबीच सहकार्यको अभियानसमेत अघि बढाउने बताइएको छ ।
इँटको जवाफ पत्थरले दिन तयार छौं
नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले राजावादी शक्तिहरूको पछिल्लो गतिविधिप्रति कडा प्रतिक्रिया जनाउँदै लोकतन्त्र उल्ट्याउने प्रयास असफल हुने बताएका छन् । सिन्धुपाल्चोकको मेलम्ची नगर समितिको सम्मेलन उद्घाटन गर्दै प्रचण्डले हजारौँ जनताका बलिदानबाट प्राप्त लोकतन्त्र केही हजार मानिस उफार्दैमा ध्वस्त नहुने स्पष्ट पारे । तर, त्यसलाई उल्ट्याउने दुस्साहस भइरहेको भन्दै उनले यसको कडा प्रतिवाद गरिने चेतावनी दिए । ‘माओवादी र समाजवादीहरू इँटको जवाफ पत्थरले दिन तयार छन्,’ उनले भने ।
प्रचण्डले आगामी चैत १५ गते काठमाडौंमा आयोजना हुने प्रदर्शनमा व्यापक सहभागिता जनाउन सबैलाई आह्वान गरे । साथै, उनले पूर्वराजा र उनका समर्थकहरूलाई कडा चेतावनी दिँदै अरूको इसारामा नचल्न सल्लाह दिए । ‘तिम्रा आसेपासेले तिमीलाई उचालेका छन्, विदेशीको फोटो टाँस्दैमा फर्कन सक्छु भन्ने लागेको हो भने होसियार ! तिम्रो दिवास्वप्न पूरा हुँदैन,’ उनको चेतावनी छ ।
राजसंस्था पुनःस्थापनालाई रोक्न सकिँदैन
राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा)का अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्देनले नेपालमा राजसंस्था र हिन्दूराष्ट्र पुनःस्थापनाको बाटो अवरुद्ध गर्न कसैले नसक्ने दाबी गरेका छन् । काठमाडौंमा आयोजित एक कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै उनले मुलुक अहिले परिवर्तनको संघारमा रहेको बताएका छन् । ‘देश अहिले चौबाटोमा छ, तर अब राजसंस्था र हिन्दूराष्ट्र पुनःस्थापनालाई रोक्न कसैले सक्दैन,’ लिङ्देनले भने ।
उनले राजसंस्था र प्रजातन्त्र एकअर्काका विरोधी नभएको स्पष्ट पार्दै दुवै संस्थालाई समेट्ने राजनीतिक ढाँचाबारे सहमति गर्नुपर्नेमा जोड दिए । ‘राजसंस्था र प्रजातन्त्र सँगै जान सक्छन्, राजा र प्रजातन्त्र सँगै अगाडि बढ्न सक्छन्,’ उनले भने ।
लिङ्देनले सबै दलहरूलाई समेट्ने प्रजातन्त्रसहितको राजसंस्थाको पक्षमा आफूहरू उभिएको उल्लेख गर्दै, अब नेपाल नयाँ परिवर्तनको दिशामा अघि बढ्ने दाबी गरे । ‘यो परिवर्तन अब रोक्न सम्भव छैन, किनकि यो जनताको चाहना बनिसकेको छ,’ उनको दाबी छ ।